TEMA: Vojna arhitekura XX veka

Oprostićete mi što ovu temu postavljam ovde ali vojna arhitektura XX veka je upravo vezna puteve, magistrale, železnički i rečni saobraćaj.

Bunkeri koje je Vojska kraljevine Jugoslavije gradila u godinama pred II sv. rat zbog opasnosti od invazije iz susednih zemalja počevši od Italije (pre 1938), Nemačke (nakon 1938) i Mađarske, Rumunije i Bugarske kako je koja zemlja pristupala vojnom savezu sa Nemačkom.

Bunkeri, protivtenkovske i protivpešadijske prepreke građeni su i postavljani širom teritorije tadanšnje Dunavske banovine odnosno današnje Vojvodine.


Bunker iznad Bukovca


Bunker na Tandžamentu (Petrovaradin) za koga se veruje da potiče iz vremena I sv. rata ili ranije.


Bunker iznad Mosta slobode (Sremska Kamenica)


Bunker kod Rakovca na obali Dunava


Bunker u Sremskim Karlovcima


Bunker u Srpskoj Crnji


Bunker u Česteregu

Pored bunkera koji su građeni pred II sv. rat postoje i bunkeri koji su građeni tokom i nakon pomenutog rata.


Jedan od tri nemačka blokhauza u Sremskoj Kamenici


Bunker koji je gradila JNA u vreme INFORMBIROa (Kod Instituta za kukuruz - Novi Sad)

Još pa reči o ovoj temi...

U periodu od 1935. god 1941. godine uz granicu (od Italije do Albanije) oko 40,000 ljudi radilo je građenju oko 4000 bunkera. U godinama pred II sv. rat, generalštab vojske Kraljevine Jugoslavije se odlučio za utvrđivanje granice.

Ali da se ograničimo na Vojvodinu. Izgradnja je došla iz straha od anektiranja delova (sam većinskim mađarskim stanovništvom) od strane Mađarske i mogućeg nemačkog napada na Rumuniju preko teritorije Kraljevine Jugoslavije. Na teritoriji Vojvodine izgrađeno je nekoliko odbrambenih linija.

Tokom 1939. godine u Bačkoj je izgrađeno četiri odrbeambene linije.

I duž granice sa Mađarskom.
II Sombor - Senta
III duž kanala Kralj Petar I (Veliki bački kanal)
IV mostobrani oko većih gradova na Dunavu (Bačka Palanka, Novi Sad).

U Sremu: dvostruka odbrambena linija od Beočina do Slankamena.
O Banatu da i ne govorimo...

Bunkere u ravnici obično ćete pronalaziti duž granice sa susednim zemljama, duž vodotokova a pre svega kanala koji su izgrađeni pre Hidrosistema DTD, na mestima se ukršta magistralni i železnički saobraćaj.

Za Novosađane koji žele da ih izbliza pogledaju mogu ih pronaći na desnoj obali Dunava na Petrovaradinskoj tvrđavi. Samo uz Kamenički put do Trandžamenta ima ih desetak. Uz Dunav od Petrovaradina do Rakovca mogu se videti nekadašnja mitraljeska gnezda (MG) i to tipovi MG-1, MG-6, MG-7 i MG-12.

Svi ovi bunkeri pripadaju takozvanim "lakim" mitraljeskim gnezdima. Da napomenem da ima indikacija da se "srednji" tip nalazi u okolini Subotice ali kao i kod mnogo stvari koje se odnose na ovu temu ipak nedostaje veće angažovanje na naučno-istraživačkom radu.


Bunker tipa MG-12

O bunkerima u drugim zemljama ne bih mnogo da pričamo a još manje da diskutujemo o njihovom prepoznavanju kao istorijskom spomeniku i arhitekturi koja se stavlja pod određene stepene zaštite.

Takođe, o njihovoj veličini, očuvanosti i impozantnosti možemo reći samo ovo:


Casemate Type 623, Koudekerke, The Netherlands.


R636 Fire Control Post, Lekrinckoucke/Zuidcoote, France.


SK Observation Tower, Fliegerhorst, Belgium.


Dragon's Teeth Anti Tank Defence, Den Helder, The Netherlands.


Type 583a / M 178. Fire Control Post. Heerenduin, Ijmuiden, The Netherlands.